Španski jezik je četvrti jezik u svetu po broju govornika, govori se na mnogim kontinentima, u nekim zemljama je zvanični jezik, a u pojedinim zemljama se koristi kao drugi zvanični. Iako svi oblici jezika koje čujete u zemljama Latinske Amerike i Španiji pripadaju španskom jeziku, zapravo se radi o različitim varijantama ovog jezika.

Poreklo španskog jezika se krije u latinskom jeziku. Stoga, kao i italijanski i francuski, španski jezik takođe pripada romanskim jezicima. Sa latinskim jezikom stanovnici Iberijskog poluostrva na kome se nalazi Španija (u to vreme Španija još uvek nije postojala) su se susreli preko rimskih doseljenika, vojnika i trgovaca. U narednim vekovima narodni latinski je počeo sve više da se koristi među starosedeocima, i tokom svoje istorije menjao svoje oblike pod uticajem drugih naroda koji su dolazili u pohod Španije. Zato danas u španskom jeziku možemo čuti dosta arapskih reči jer su oni izvršili najveći uticaj na razvoj kako jezika, tako i kulture i čitavog životnog stila ljudi u Španiji.

U razvoju španskog jezika su takođe učestvovale i susedne zemlje i narodi, tako da danas imamo različite varijante španskog u zavisnosti od pokrajina i oblasti u kojima se koristi. Uzimajući u obzir ovu činjenicu, onda možemo spomenuti postojanje galisijske varijante španskog (koja podseća na portugalski), andaluzijske (sa velikom upotrebom arapskih reči), kastiljanski (ili madridski, koji se govori u centralnoj Španiji). Katalonski koji se govori u španskoj pokrajini Kataloniji je poseban jezik koji je mešavina španskog i francuskog jezika.

Tokom XIII veka, kralj Alfonso X će prvi uvesti zakon da se na teritoriji Španije mora koristiti samo jedan zvanični jezik, i da će to biti kastiljanski. Zašto baš kastiljanski? Zato što je Alfonso X prvenstveno bio kralj Leona i Kastilje (oblasti u centru Španije), i s obzirom da je krenuo u osvajanje okolnih pokrajina, koje su tada imale svaka za sebe svog vladara, rešio je da na taj način nametne svoju vlast. Od ovog perioda, sva dela, i svi zakoni počinju da se pišu samo na ovom jeziku, i tako je ova varijanta španskog jezika koju danas poznajemo zaživela i dobila status zvaničnog.

Svakako, u današnje vreme niko više ne pravi značajnu razliku između termina španski/kastiljanski jezik. Generalno, o španskom jeziku se govori u globalu (kada se govori o svim oblicima španskog jezika u svetu), dok se pod izrazom kastiljanski, zapravo više misli na varijantu jezika koja se govori u španskoj pokrajini Kastilji i koja je još od srednjeg veka zvanična u celoj Španiji.

Svaka država i područje u kojima se govori španski jezik su ostavili neki svoj lični pečat na njegov razvoj, tako da je vremenom došlo do izmena nekih reči, različitih upotreba i značenja. U svakom slučaju to je sve jedan isti jezik, i kao što stanovnici SAD-a i Velike Britanije mogu da se sporazumeju, tako mogu međusobno da pričaju i Meksikanci, Argentinci, Španci i mnogi drugi.

Autor teksta: prof. španskog jezika Marija Jevtić